Głos w sprawie tego jednego z najważniejszych narzędzi aktywizacji mieszkańców zabrali samorządowcy, urzędnicy, eksperci oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych.

W wydarzeniu udział wzięli: Marszałek Województwa Śląskiego – Jakub Chełstowski, Dyrektor Departamentu Projektów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego – Agnieszka Potkańska-Ćwikła, Prezes Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Bona Fides – Grzegorz Wójkowski, Kierownik Referatu Konsultacji Społecznych i Budżetu Obywatelskiego, Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice – Anna Pomykała oraz propagator budżetów obywatelskich w Polsce, wieloletni ekspert Fundacji im. Stefana Batorego – Dariusz Kraszewski.

W trakcie konferencji marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski przypominał, że wywodzi się z lokalnego stowarzyszenia w Tychach, gdzie działał przez kilkanaście lat, wdrażając różne akcje społeczno-obywatelskie.

„Czasami się udawało, a czasami się nie udawało, ale zawsze był problem z poszukiwaniem środków finansowych” – wspominał w trakcie konferencji marszałek i tutaj jego zdaniem pomóc mogą właśnie budżety obywatelskie. Te na szczeblu gmin jak i województwa.

„Dwa lata doświadczeń we wdrażaniu Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego pokazuje w mojej ocenie bardzo łatwe środki finansowe, które można pozyskać na różne działania – stwierdził Jakub Chełstowski. Zaznaczył, że mechanizm Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego ciągle ulega poprawie, stąd nowy podział na pulę EKO i RGIO.

„Zielone Śląskie 2030 to jest Strategia Województwa Śląskiego i chcielibyśmy żeby jak najwięcej projektów też poszło na projekty ekologiczne, pro-ekologiczne, edukację ekologiczną” – tłumaczył marszałek. Co ciekawe, tylko 4 regiony w Polsce mają budżety wojewódzkie – Małopolska, Mazowieckie, Łódzkie i Śląskie, ale tylko nasz region ma pulę EKO.

Marszałkowski Budżet Obywatelski

W I edycji MBO zrealizowano 36 projektów – m.in. konserwację kaplicy zamkowej w Bielsku-Białej, plac zabaw w Parku Śląskim, tężnię solankową w Raciborzu, czy mural na ogrodzeniu Śląskiego Ogrodu Zoologicznego. Z realizacji 7 zrezygnowano z powodu sytuacji pandemicznej.

„Były to projekty, które wymagały zaangażowania dużej liczby mieszkańców, bądź instytucji, które w okresie pandemii nie funkcjonowały” – wyjaśniała w trakcie konferencji Agnieszka Potkańska-Ćwikła, dyrektor Departamentu Projektów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.

W I edycji MBO zatwierdzono 36 projektów za ponad 9 mln zł, w II edycji 40 projektów za ponad 9,6 mln zł. Wnioski do III edycji można składać do 16 maja – w sumie dostępnych jest 10 mln zł.

W tegorocznej edycji MBO wprowadzono wcześniej wspomnianą pulę EKO, która stanowi połowę środków ogólnej puli budżetu.

W ramach puli EKO mogą być zgłaszane zadania spełniające łącznie trzy warunki:

1. mają dominujący charakter ekologiczny;
2. wpływają na poprawę środowiska naturalnego;
3. służą rozwojowi całego województwa.

Urząd Marszałkowski nie wprowadził konkretnego katalogu projektów ekologicznych, które mogą być realizowane. „Chcemy państwu dać możliwość i dowolność realizacji tych projektów” – tłumaczyła Agnieszka Potkańska-Ćwikła. „To mogą być projekty tworzące ogrody deszczowe, różnego rodzaju akcje ekologiczne i informacyjne o tematyce ekologicznej, to mogą być skwerki, to mogą być zielone dachy, zbiorniki retencyjne” – wymieniała przykładowe działania, do realizacji w ramach puli EKO.

W ramach puli REGIO bez zmian pozostaje podział oraz liczba grup powiatów. Mieszkańcy będą mogli zgłaszać zadania o różnym charakterze, mieszczące się w granicach zadań własnych województwa.

Środki dla poszczególnych podregionów zostały, zgodnie z uchwałą Zarządu Województwa Śląskiego, podzielone w następujący sposób:

• Podregion nr 1 – powiaty: bielski, cieszyński, żywiecki oraz miasto na prawach powiatu Bielsko-Biała: 15% (750 000 zł),
• Podregion nr 2 – powiaty: bieruńsko-lędziński, pszczyński oraz miasta na prawach powiatu: Katowice, Mysłowice, Tychy: 15% (750 000 zł);
• Podregion nr 3 – powiaty: mikołowski, raciborski, rybnicki, wodzisławski oraz miasta na prawach powiatu: Jastrzębie-Zdrój, Rybnik, Żory: 16% (800 000 zł);
• Podregion nr 4 – powiaty: gliwicki, lubliniecki, tarnogórski oraz miasta na prawach powiatu: Bytom, Gliwice: 15% (750 000 zł);
• Podregion nr 5 – miasta na prawach powiatu: Chorzów, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Świętochłowice, Zabrze: 13% (650 000 zł);
• Podregion nr 6 – powiaty: częstochowski, kłobucki, myszkowski oraz miasto na prawach powiatu Częstochowa: 11% (550 000 zł);
• Podregion nr 7 – powiaty: będziński, zawierciański oraz miasta na prawach powiatu: Dąbrowa Górnicza, Jaworzno, Sosnowiec: 15% (750 000 zł).

Szacunkowa wartość zadań zgłaszanych przez mieszkańców województwa w ramach MBO:

1. w przypadku zadań w puli EKO nie będzie mogła być niższa niż 100 000 zł, ale nie wyższa niż 25% dostępnych w puli EKO środków;
2. w przypadku zadań w puli REGIO nie będzie mogła być niższa niż 20 000 zł, ale nie wyższa niż 50% dostępnych w puli REGIO środków dla danego podregionu.

Prezes Stowarzyszenia Bona Fides, Grzegorz Wójkowski chwalił województwo śląskie i mazowieckie za brak ograniczeń wiekowych dla osób, które chcą uczestniczyć w korzystaniu z regionalnych budżetów obywatelskich. W Małopolsce obowiązuje ograniczenie od 16 roku życia w Łódzkim od 18 roku życia. Do tego Śląsk ma coś czego nie mają inne regiony – pulę EKO. To jak się okazuje nie jest moda, a wynik potrzeb i pogłębiania świadomości na temat ekologii i środowiska, w którym żyjemy.

„Widać, że te rzeczy są dla ludzi coraz ważniejsze, pokazują to też dane” – mówił Grzegorz Wójkowski. Wspomniał ankietę z listopada 2020 przeprowadzoną przez Ministerstwo Klimatu, gdzie posiadanie terenów zielonych przy miejscu zamieszkania ważne było dla 97 % respondentów. 75 % ankietowanych chętnie włączy się w tworzenie nowych i dbanie o istniejące tereny zielone w rejonie swojego miejsca zamieszkania. Samorządy chcą być eko.

W zielone projekty włączają się też samorządy. Katowice mają swój Zielony Budżet – to 3 mln zł, które są przeznaczane właśnie na ekologiczne projekty na terenie miasta.

„Widzimy duże potrzeby działań zielonych, działań ekologicznych - działań, które będą wspierać to miejskie środowisko przyrodnicze” – mówił Anna Pomykała z Urzędu Miasta Katowice. W Zielonym Budżecie nie zbiera się list poparcia, a ostatecznie o realizacji projektu decyduje zespół oceniający. W ramach I Zielonego Budżetu w Katowicach edycji zgłoszono 128 pomysłów, z czego ostatecznie wybrano do realizacji 54.

„Budżet obywatelski daje dużą szansę rozwoju i nauki mieszkańców, a także pracownikom administracji, którzy dzięki tej instytucji poznają trochę inny sposób funkcjonowania przestrzeni samorządowej, ale również dużo się uczą od swoich mieszkańców. Uczą się współpracy, komunikacji, widzą problemy, które mieszkańcy zgłaszają” – mówił Dariusz Kraszewski, propagator budżetów obywatelskich, a także ekspert Fundacji Batorego. „Również mieszkańcy dzięki temu uczą się sposobu funkcjonowania urzędu” – dodaje.

Ogółem 30 procent jednostek samorządu terytorialnego w naszym kraju dysponuje budżetami obywatelskimi. Projekty do Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego Województwo Śląskie można składać do 16 maja.